فرآیند یادگیری زبان در انسان: کودکان چگونه زبان می آموزند؟

گفته می شود یادگیری زبان در کودکان از زمانی بسیار پیشتر از تولد آغاز می شود، زمانی که جنین قدرت شنوایی و تشخیص صداها را بدست می آورد. درست از این نقطه است که فرآیند پیچیده یادگیری زبان آغاز می شود و تا تسلط کامل فرد بر زبان ادامه می یابد و در این فرآیند پیچیده مراحل متفاوتی را پشت سر می گذارد. کودک مجهز به سیستم شناختی پیچیده ای است که وی را در این فرآیند یادگیری زبان یاری میدهد. با این وجود، کودک تا یادگیری کامل زبان و تسلط کامل برآن سالهای زیادی فاصله دارد.

فرآیند یادگیری زبان: تفاوت در هدف در سنین مختلف

برخلاف بزرگسالان، کودکان زبان را به صورت ناخودآگاه و عمدتا از طریق شنیدن می آموزند. در حقیقت هدف کودک فراگیری زبان نیست، بلکه فراگیری روشی برای تعامل و برقراری ارتباط با محیط اطرافش است. بزرگسالان، از سوی دیگر زبان را به صورت خودآگاه و از طریق خواندن و نوشتن می آموزند. در حقیقت هدف بزرگسالان یافتن تسلط کافی بر دستور زبان و واژگان زبان مورد نظر است.

فرآیند یادگیری کودکان دو زبانه: شواهد علمی

اطلاعات موجود در کتب و مقالات مرتبط با یادگیری کودکان دو زبانه را می توان اینگونه خلاصه کرد:

پرورش کودکان دو یا چند زبانه راه درازی با فراز و نشیب های بسیار است و عوامل بیرونی و درونی بسیاری در پیشرفت زبانی کودک موثر هستند. به علاوه فرآیند یادگیری زبان های مختلف به صورت هم زمان با قواعد متفاوت تری نسبت به یادگیری یک زبان اتفاق می افتد.

لازم به ذکر است که عملکرد هرکودک در فرآیند یادگیری زبان های مختلف به طور هم زمان متفاوت است. در حالی که بعضی کودکان به راحتی به هر دو زبان مسلط می شوند، بعضی دیگر در هر دو زبان با مشکلاتی مواجه می شوند. این در حالی است که تسلط کامل کودک بر هر دو زبان ممکن است سالها به طول انجامد و یا حتی در کودکی تسلط زبان بر هر یک و یا هر دو زبان هرگز اتفاق نیافتد. بنابراین لازم است والدین انتظارات غیرمعقولی از کودک خود نداشته باشند، بالاخص اگر در محیطی زندگی میکنند که استفاده از یکی از این زبان ها بر دیگری غالب است.

شرایط محتمل در فرآیند یادگیری زبان:

در فرآیند یادگیری زبان های مختلف به طور همزمان، یکی از این سه شرایط اتفاق خواهد افتاد:

• در خوشبینانه ترین حالت، کودک به هر دو زبان به اندازه کافی مسلط خواهد شد، دقیقا به همان صورتی که کودکان یک زبانه به زبان مادری خود مسلط می شوند.
• در حالت بینابینی، کودک به یکی از دو زبان به اندازه کافی مسلط می شود ولی زبان دیگر را فقط به اندازه ای می آموزد که برای برقراری ارتباط های اولیه ضروری به نظر می رسد. این موضوع نباید به عنوان نقیصه تلقی شود بلکه باید به عنوان نقطه شروعی برای مطالعات بیشتر در آینده در نظر گرفته شود.
• در بدبینانه ترین حالت، کودک تسلط کافی بر هیچ یک از زبانها پیدا نمی کند. این مساله میتواند مشکلات عدیده ای در سالهای تحصیل کودک ایجاد کند چرا که کودک قادر نخواهد بود به درستی دروس مدرسه را بفهمد و یا نظر و عقیده خویش را به وضوح بیان کند.

پرورش کودکان دوزبانه فقط شامل فراگیری قواعد زبانی نیست بلکه شامل جنبه های فرهنگی اجتماعی نیز می شود. هر زبان قواعد منحصر به فردی برای استفاده در شرایط متفاوت فرهنگی و اجتماعی دارد. برای مثال می توان به چگونگی خطاب کردن بزرگترها، زبان مودبانه، درجه مناسب بلندی صدا، شناسه های مناسب فعل اشاره کرد که از زبانی به زبان دگیر متفاوت هستند. از سوی دیگر هر یک از این موارد در شرایط متفاوت اجتماعی مثل مهمانی های رسمی، مهمانی های خانوادگی، کلیسا و غیره متفاوت خواهد بود. به علاوه، هر کشوری آداب و رسوم مختص به خود را دارد که تلفیق آنها با آداب و رسوم خانوادگی کودک ، یادگیری همه جانبه زبان و عملکرد مناسب را برای او در شرایط متفاوت اجتماعی سخت تر می کند. با این وجود، کودک می تواند در تعامل با اطراف تمام این ریزه کاری ها را در کوتاه ترین زمان فرابگیرد.

منبع

raising-bilingual-children